«Η παραλία της Ερεσού: περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις»
(For English below)
Στην ημερίδα του Σαββάτου 19/03 που έλαβε χώρα στο Δημοτικό σχολείο της Ερεσού, δόθηκε η δυνατότητα στους κατοίκους του νησιού, ιδίως της Ερεσού, να ακούσουν από τα πλέον εμπεριστατωμένα χείλη τι μέλλει γεννέσθαι στην Ερεσό. Καθηγητές/καθηγήτριες ομιλητές από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο μας επισκέφτηκαν και με αφορμή την προέγκριση άδειας τουριστικών εγκαταστάσεων ιδιώτη στην παραλία της Ερεσού, μας έκαναν μια πρώτη ενημέρωση για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ερεσού, τις επικείμενες απειλές, αλλά και τον τρόπο που πλέον οι κοινωνίες πρέπει να προσεγγίζουν τοπία διεθνούς αξίας, όπως είναι το χωριό μας (ΦΕΚ 181Δ_2019).
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε μια περίληψη των εισηγήσεων της ημερίδας:
ΑντώνηςΒελεγράκης- Καθηγητής Θαλάσσιας Γεωλογίας
ΘΕΜΑ: «Παράκτια Διάβρωση: Ερεσός»
Η κλιματική αλλαγή απειλεί τις παραλίες με τον κίνδυνο της διάβρωσης. Όσες επιβαρύνονται από λάθος ανθρωπογενείς πρακτικές κινδυνεύουν ακόμη περισσότερο. Έως το 2050, στην Λέσβο, το 30% των παραλιών θα εξαφανιστούν, ενώ η Ερεσός θα χάσει άλλα 20μ. πλάτος από την ήδη μειωμένη παραλία της. Βάσει μελετών, η παραλία της Ερεσού είναι η πιο ευαίσθητη και ταυτόχρονα η πιο σημαντική να προστατευτεί. Αν στην παραλία προστεθεί άλλη μια παράκτια τσιμεντοποίηση, τότε θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο το φαινόμενο της διάβρωσης και οι καταστρεπτικές συνέπειες θα έρθουν πολύ πιο σύντομα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, ότι η εν λόγω επένδυση στο συγκεκριμένο σημείο θα παρουσιάζει συνεχώς ζημιές από την διάβρωση της παραλίας και την πλημμύρα της θάλασσας. Προκαλεί απορίαποιος θα πληρώνει αυτές τις ζημιές;Έχουν σκοπό οι δημότες όλης της Δυτικής Λέσβου να πληρώνουν;Σας ακούγεται λογικό, μεγάλο μέρος των φόρων που πληρώνουν οι κάτοικοι να δίνεται για την «προστασία» της περιουσίας κάποιου που έχει φτιάξει πολυτελείς κατασκευές επάνω στο κύμα; Μην ξεχνάτε ότι λόγω διάβρωσης, σε κάποια χρόνια το νησί θα μείνει με ελάχιστες παραλίες. Η παραλία της Ερεσού, στη δυτική πλευρά που έχει μεγάλο πλάτος, τείνει να είναι μια από τις εναπομείνασες. Είναι έγκλημα να επιτρέπουμε παράκτιες επενδύσεις να την καταστρέψουν. Τα δεδομένα παρουσιάστηκαν, από εκεί και πέρα είναι θέμα πολιτικής συζήτησης και πολιτικής βούλησης.
Μιχάλης Μπάκας – Περιβαλλοντολόγος
ΘΕΜΑ: «Προστατευόμενες περιοχές: ευλογία ή κατάρα;»
Οι προστατευόμενες περιοχές είναι η ραχοκοκκαλιά για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Υπάρχουν πολλοί νόμοι για τις προστατευόμενες περιοχές, αλλά επί της ουσίας είναι λίγες οι προστατευτέες περιοχές, αυτές δηλαδή που προστατεύονται πραγματικά. Πλέον, έχει αποδειχθεί ότι η οικονομική αξία διατήρησης του περιβάλλοντος ενός τόπου είναι πολύ μεγάλη και με πολλά οφέλη. Η Ερεσός είναι περιοχή Natura, έχει τον Ψαροπόταμο που είναι ένας από τους προστατευόμενους υγροτόπους της Λέσβου, αλλά στην ουσία δεν υπάρχει καμία προστασία γιατί είμαστε στη φάση που ακόμα περιμένουμε το Προεδρικό Διάταγμα για να βγει η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, η οποία θα ορίζει πραγματικά τι θα γίνεται και πού. Αν και σε πολλούς αυτό δεν θα αρέσει, είναι καιρός να σταματήσουν οι αλλόγιστες καταστροφές λόγω προσωπικών συμφερόντων. Οι αγώνες πρέπει να δίνονται ακόμη και αν δεν έχουμε άμεσα οφέλη εμείς, θα έχουν σίγουρα όμως τα παιδιά μας.
Νίκος Μπελαβίλας – Καθηγητής Πολεοδομίας
ΘΕΜΑ: «Ευαίσθητα τοπία και τουρισμός στο Αιγαίο»
Οι δύσπιστοι διαμαρτύρονται και ανησυχούν τι θα κάνουμε με την ανάπτυξη. Το τουριστικό προϊόν που διαφήμιζε η χώρα μας, ήταν ο Αλέξης Ζορμπάς που απολαμβάνει χορεύοντας σε μια ερημική παραλία, και όχι δίπλα στην πισίνα πολυτελούς ξενοδοχείου. Ο τουρίστας αναζητά να διασχίσει το Αιγαίο και να βρει τις απείραχτες αυτές παραλίες. Βεβαίως και θέλουμε τουρισμό. Αλλά το μοντέλο πάρτε χτίστε, είναι μια καταστροφή την οποία, θα πληρώσουμε χρυσάφι στο μέλλον. Ο μαζικός τουρισμός απέτυχε. Σήμερα, η Ν. Ευρώπη γκρεμίζει τα παράκτια ξενοδοχεία του 70’. Στην Ελλάδα, το 50% των παραλιών έχουν οικοδομηθεί, με αποτέλεσμα να έχουν χάσει το πολύτιμο αυτό προϊόν της παρθένας παραλίας, άρα αδυνατούν να υποδεχτούν ποιοτικό τουρισμό. Αν συνεχίσει η οικοδόμηση στις παραλίες, τότε το μέλλον θα είναι η κατάρρευση. Σε πολλά σημεία της χώρας, υπάρχουν ήδη ερείπια τουριστικών εγκαταστάσεων. Το ευχάριστο είναι ότι η Ερεσός πρόλαβε, γιατί σε άλλα μέρη, χτίστηκε το γιαπί και μετά πήγαν στον εισαγγελέα. Στην υπόθεση αυτή, έχουμε μια καταπάτηση του αιγιαλού και μια ξεκάθαρη αλλοίωση του τοπογραφικού σχεδίου. Όσο και να προσπαθεί η ιδιώτης να το στηρίξει νομικά, έρχεται ενάντια στο χωροταξικό του νησιού που τονίζει την σημασία του τόπου ως εξαιρετικού κάλλους διεθνούς σημασίας. Αυτό, αυτομάτως, δίνει την δυνατότητα στην υπηρεσία δόμησης να αναλάβει την ευθύνη του λάθους, της πλάνης και να ανακαλέσει την προέγκριση, δίνει την δυνατότητα «πολιτικής λύσης». Δεδομένου ότι έχει αποφασιστεί η σύνταξη χωρικού σχεδίου, μπορεί επίσης να γίνει αναστολή των οικοδομικών αδειών στην περιοχή όσο κρατήσει η ολοκλήρωση του.
Ιωάννης Σπιλάνης – Καθηγητής Βιώσιμης Τουριστικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης
ΘΕΜΑ: «Βιώσιμη Ανάπτυξη στην Ερεσό και την Δυτική Λέσβο»
Η ανάπτυξη στα νησιά πρέπει να είναι διαφορετική από την υπόλοιπη Ελλάδα. Είναι μικροί τόποι απομονωμένοι, και αδυνατούν να ανταγωνιστούν το μικρό κόστος παραγωγής προϊόντων της ενδοχώρας. Πρέπει να επικεντρωθούν στα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα. Να είναι τόποι ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών που απευθύνονται στον ποιοτικό τουρισμό. Με την επένδυση που πάει να γίνει στην παραλία της Ερεσού προάγεται ο μαζικός τουρισμός, ο τουρισμός του «Real Estate», προάγεται η ποσότητα αντί της ποιότητας. Πρόκειται για ένα παλιό μοντέλο τουρισμού που έχει μελετηθεί αρκετά. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι πλεόν δίνει όλο και λιγότερα, προσφέροντας λίγες θέσεις εργασίας και μάλιστα ανειδίκευτης. Αυτό θέλετε για τα παιδιά σας; Γι’αυτό μορφώνονται και σπουδάζουν; Όταν ενισχύεις τέτοιου είδους επενδύσεις πάνω στην παραλία πρέπει να γνωρίζεις ότι θα υπάρξουν συνέπειες. Πέρα από τις περιβαλλοντικές, είναι οι οικονομικές και οι κοινωνικές συνέπειες. Όταν αφήνεις τους ποιοτικούς σου πόρους, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου σου, το συγκριτικό σου πλεονέκτημα -όπως είναι η παραλία- να απειλούνται, τότε πως περιμένεις να ευημερίσει η τοπική κοινωνία; Το γεωπάρκο της Unesco, στη Λέσβο, προσφέρει το υπόβαθρο να γίνει μια ποιοτική ανάπτυξη στην Ερεσό. Ανάπτυξη βασισμένη πάνω στη γνώση, θα φέρει καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα σε βάθος. Ποιοτικές υποδομές (δημόσιοι χώροι), ποιοτικά προϊόντα (λάδι, σύκα, κτλ) και παροχές (διαμονή, διατροφή, κτλ.) που θα πληρώνονται καλύτερα. Έτσι, θα επιστρέψουν τα παιδιά μας στον τόπο τους με περηφάνια, για εργασία με καλύτερους μισθούς. Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα σχέδιο για να κάνουμε διαφορετική διαχείριση των πόρων μας. Ένα σχέδιο που πρέπει να γίνει συλλογικά από τους ειδικούς αλλά και από την κοινωνία την ίδια. Το ερώτημα λοιπόν είναι τι θέλουμε να κάνουμε στην Ερεσό;
Χρυσάνθη (Κρίστη) Πετροπούλου – Αν. Καθηγήτρια Αστικής Γεωγραφίας
ΘΕΜΑ: «Οικοτοπία και Κοινωνικοί Αγώνες»
Στη Λατινική Αμερική, τη Μεσόγειο αλλα και παγκόσμια οι αγώνες περιβαλλοντικού δικαίου είναι πολλοί και συνεχώς πληθαίνουν. Η ιστορία έχει επαναληφθεί πολλές φορές στο παρελθόν, με πρόσχημα μια δήθεν ανάπτυξη, επιχειρηματικά σχέδια βιασμού, αρπάζουν και φεύγουν. Η ελίτ, το μεταπρατικό κεφάλαιο, υπόσχεται οικονομική ευμάρεια, αλλάτο μόνο που εξασφαλίζει στις τοπικές κοινωνίες είναι μείωση του βιοτικού επιπέδου. Τα παραδείγματα είναι πολλά, από τη Γουατεμάλα ως τη Γαλλία και τα τουριστικά θέρετρα της Ισπανίας, από τις Σκουριές, την Κερατέα και το πάρκο Ναυαρίνου οι αξίες και οι κώδικες αλλάζουν μόνο μέσα από τα κοινωνικά κινήματα, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Ερεσό σήμερα. Να προσέχετε τη γη σας. Έχουμε ευθύνη απέναντι στα παιδιά μας. Οι τόποι που γυρνάμε και βρισκόμαστε καθορίζουν την εδαφικότητά μας, τι έχουμε ζήσει, τι κουβαλάμε, πως αντιλαμβανόμαστε και ερμηνεύουμε τους τόπους του αύριο. Η εδαφικότητά μας δεν καθορίζεται από μία περίμετρο χωρική αλλά από πιο ουσιαστικά πράγματα και είμαι σίγουρη οτι αν υποβαθμιστεί η εικόνα της Ερεσού, οι Ερεσιώτες θα εγκαταλείψουν τον τόπο τους.
Τέλος, οι ομιλητές/ομιλήτριες ευχαρίστησαν την Πρωτοβουλία λέγοντας ότι το παράδειγμα της Ερεσού είναι υποδειγματικό. «Ο αγώνας της Πρωτοβουλίας για την παραλία της Ερεσού, η συμμετοχή τόσων ανθρώπων για την διεκδίκηση ενός κοινού αγαθού όπως είναι η παραλία, αποτελεί πρότυπο όχι μόνο σε επίπεδο νησιού, αλλά και σε πανελλαδικό επίπεδο. Έχουμε κινητοποίηση ανθρώπων, επιστημονική τεκμηρίωση σε νομικό, τεχνικό και συνολικά σε επιστημονικό επίπεδο. Το μείγμα του ακτιβισμού με τη γνώση και την αλήθεια έκανε το βήμα για να μπορέσει να πειστεί ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας και η Πρωτοβουλία το έχει κερδίσει ήδη».
«Την απάντηση στο τι τελικά πρέπει να γίνει στην Ερεσό, την ξέρουμε. Η δημιουργία στρατηγικών σχεδίων είναι μάθημα που διδάσκουμε στο Πανεπιστήμιο. Η γνώση υπάρχει. Το ζήτημα είναι αν η αυτοδιοίκηση έχει συνείδηση της αδυναμίας της ώστε να ζητήσει βοήθεια από τα επιστημονικά ιδρύματα που είναι εδώ σήμερα. Η Πρωτοβουλία όμως είναι αυτή που μας κάλεσε, όχι ο Δήμαρχος. Πού είναι ο Δήμαρχος, γιατί δεν ήρθε καν στην ημερίδα;»
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ ΕΡΕΣΟΥ
“Eressos Beach: environmental and social dimensions”
On Saturday 19/03, due to the approval of the construction of a private touristic facility on the beach of Eressos, an informative meeting to the locals was held at the Primary School of Eressos. The speakers were Professors and scientists from the University of the Aegean and the National Technical University of Athens, who travelled up to Eressos to brief us on the special features of Eressos, the impending threats and how communitiesshould approach landscapes of international value, such as our village (Legislation: ΦΕΚ 181Δ_2019).
Following there is a summary of the given presentations:
Adonis Velegrakis – Professor of Marine Geology
SUBJECT: “Coastal Erosion: Eressos”
Climate change threatens beaches with erosion. The ones with harmful human practices are even more at risk. By 2050, in Lesvos, 30% of the beaches will disappear, while Eressos will lose 20 meters in width from its already reduced beach. According to studies, the beach of Eressos is the most sensitive and at the same time the most important to protect. If another coastal construction is added, then the erosion will increase even more and the destructive consequences will come much sooner. There is no doubt that the pre-mentioned investment will be continuously damaged by the erosion of the beach and the flooding of the sea waves. Claiming to be caused by natural disasters, who do you think will pay for these damages? Do the citizens of the villages that belong to the Municipality of West Lesvos intend to pay? Does it make sense, a large part of the taxes paid by the residents to be given for the “protection” of the property of someone who has built luxurious constructions on the sea? You should know that due to erosion, in some years the island will be left with very few beaches. The beach of Eressos, on the west side which is wide, tends to be one of the remaining. It is criminal to allow coastal investments to destroy it. These are the facts, now it is a matter of political debate and political will.
Michalis Bakas – Environmental Science
SUBJECT: “Protected areas: a blessing or a curse?”
Protected areas are the backbone of biodiversity conservation. There are many laws on protected areas, but in fact there are few that have actually been protected. The economic value of environmental preservation has been proven to be very high and with many benefits for the locals. Eressos belongs to the network of protected areas «Natura 2000». Also, «Psaropotamos» river is one of the protected wetlands of Lesvos. On the contrary, there is no actual protection in Eressos. The Presidential Decree for the «Special Environmental Study» of Eressos, which will really define what will be done and where, has not come out yet. It is time to stop the irrational destruction due to personal interests. Struggles must be given even if we do not have immediate benefits, but our children will.
Nikos Belavilas – Professor of Urban Planning
SUBJECT: “Vulnerable landscapes and tourism in the Aegean”
Some people are worrying about the development of their village. I must remind them, that the tourist product that our country advertised, was Alexis Zorbas who enjoys dancing on a deserted beach, and not by the pool of a luxury hotel. Tourists seek to cross the Aegean and find these untouched beaches. Of course we want tourism. But the development model “go build wherever and whatever you want”, is a disaster which we will pay with gold in the future. Mass tourism has failed. Today, southern Europe is tearing down the beach hotels of the 70’s. In Greece, 50% of the beaches have been built on. This means that they have lost this valuable product of the unspoiled beach. As a result, they are unable to receive quality tourism. If constructions on beaches continue, then the future will be disastrous. In many parts of the country, there are already ruins of tourist facilities. The pleasant thing with Eressos, in contradiction to other regions, is that this has been forestalled. The prosecutions started before the construction of the touristic buildings. The proposed investment that Eressos beach is facing, has clearly an altered topographic plan which is violating the coastal area. No matter how successful or not the investment strives to be legally supported, it is in opposition to the spatial planning of the island, which emphasizes the importance of the place as an exceptional beauty of international importance. This, in turn, enables the «Public Construction Service» to take responsibility for the mistake and revoke the approval, enabling a “political solution”. Also, we know that it has been decided that a Spatial Planning of Eressos is to be composed. Until this Planning is delivered, building permits in the area should be suspended.
Ioannis Spilanis – Professor of Sustainable Tourism and Insular Development
SUBJECT: “Sustainable Development in Eressos and Western Lesvos”
Development on the islands must be different from the rest of Greece. Being small and isolated, they cannot compete with the low cost of producing inland products. Such places need to focus on their comparative advantages and become places of quality products and services aimed at quality tourism. Instead, pushing forward with a touristic investment on the beach of Eressos, you actually push forward with mass tourism. “Real Estate” tourism, promotes quantity instead of quality. This is an old model of tourism that has been studied a lot. Year by year it provides even less benefits, just offering few unskilled jobs. Is this what you want for your children? Is that why they are studying to be educated, for unskilled jobs? When you make this kind of investment on the beach you should know that there will be consequences. Beyond the environmental, there are economic and social consequences. When you let your quality resources, the special characteristics of your place, your comparative advantage – such as the beach – to be threatened, then how do you expect the local community to prosper? The Unesco Geopark in Lesvos offers the background for a quality development in Eressos. Knowledge-based development will bring better financial results through time. With quality facilities (public spaces), products (oil, figs, etc.) and infrastructure (accommodation, food, etc.) there will be better profits. Thus, our children will return to their village to work proudly and with better salaries. In conclusion, we need a plan to manage our resources differently. A plan that must be designed by experts and by society itself. So, the question is what do we want to do in Eressos?
Chryssanthi (Christy) Petropoulou – Associate Professor of Urban Geography
SUBJECT: “Ecotopia and Social Movements”
In Latin America, in the Mediterranean and globally, the struggles for environmental law are many and constantly increasing. Under the pretext of a so-called development with criminal business plans that grab and leave, history has been repeated many times in the past. The elite, the transaction capital, promises economic prosperity, but the only thing it ensures in local communities is a reduction in living standards. There are many examples (Guatemala, France, Spain-tourist resorts, Greece-Skouries of Chalkidiki/Keratea/Navarino Park of Athens); where values and codes change only through social movements, just as is the case in Eressos today. Take care of your land! We have a responsibility to our children! The places we walk around and stay, determine our territoriality, what we have lived, what we carry and how we perceive and interpret the places of tomorrow. Our territoriality is not determined by a spatial perimeter but by more essential things and I am sure that if the image of Eressos is degraded, the people of Eressos will leave their place.
Finally, the speakers thanked the «Initiative for the defence of Eressos beach», saying that the example of Eressos is exemplary. “The struggle of the «Initiative» for the beach of Eressos, the participation of so many people to claim a common good such as the beach, is not only an island, but also a national example. We have people mobilization, scientific documentation on a legal, technical and overall scientific level. Activism with knowledge and truth was able to waken a very large part of the society.”
“We know the answer to what should finally be done in Eressos. Creating strategic plans is a subject we teach at the University. Knowledge exists. The question is whether the Municipality of West Lesvos is aware of its inability to seek help from the scientific institutes that are here today. The «Initiative» is the one that called us, not the Mayor. Where is the Mayor, why did he not even come to the meeting? “
If you wish to watch the whole meeting, follow the link below:
INITIATIVE FOR THE DEFENCE OF ERESSOS BEACH